İşletim sistemleri (İS), modern teknolojinin görünmeyen kahramanlarıdır. Bilgisayar donanımı ile kullanıcı arasında köprü oluşturan bu yazılımlar, teknolojinin gelişiminde hayati bir rol oynamıştır. İşte işletim sistemlerinin tarihine, başlangıçtan bugüne kısa bir yolculuk:
1. İlk Adımlar: Batch Sistemleri ve Delikli Kartlar (1940’lar-1950’ler)
İşletim sistemlerinin hikayesi, II. Dünya Savaşı sonrasında başlar. İlk bilgisayarlar, donanımın doğrudan kontrol edilmesiyle çalışıyordu ve “işletim sistemi” kavramı henüz gelişmemişti. Bu dönemde:
- Delikli kartlar kullanılarak programlama yapılıyordu.
- Kullanıcıların tek tek işlemleri kontrol ettiği batch (yığın) sistemleri geliştirildi.
- Öne çıkan örnekler: ENIAC ve UNIVAC, doğrudan donanım odaklı çalışıyordu.
2. Çoklu Programlama ve Zaman Paylaşımı (1960’lar)
Bu dönemde bilgisayarların maliyetleri yüksek olduğu için kaynakların verimli kullanımı amaçlandı.
- Çoklu programlama teknikleriyle birden fazla işlemin eşzamanlı yapılması mümkün hale geldi.
- Zaman paylaşımı (time-sharing) sayesinde birden fazla kullanıcının aynı bilgisayarı paylaşması sağlandı.
- Öne çıkan sistemler:
- CTSS (Compatible Time-Sharing System): Çok kullanıcılı işletim sistemlerinin ilk örneklerinden biri.
- UNIX: 1969’da Bell Labs tarafından geliştirildi ve modern işletim sistemlerinin temelini oluşturdu.
3. Mikroişlemcilerin Doğuşu ve Masaüstü Bilgisayarlar (1970’ler-1980’ler)
Mikroişlemcilerin geliştirilmesi, bilgisayarların boyutunu küçültüp kişisel kullanım için uygun hale getirdi.
- CP/M (Control Program for Microcomputers): İlk popüler işletim sistemlerinden biri.
- 1980’lerde MS-DOS Microsoft tarafından geliştirildi ve IBM’in PC’lerinde standart hale geldi.
- 1984’te Apple, kullanıcı dostu grafiksel arayüzüyle (GUI) Macintosh‘u tanıttı.
4. Grafiksel Arayüzlerin Yaygınlaşması (1990’lar)
Bu dönemde bilgisayarlar yaygınlaşmaya başladı ve işletim sistemleri kullanıcı dostu arayüzlere yöneldi.
- Windows 95: Microsoft’un grafiksel arayüz ve DOS tabanlı sistemleri birleştiren işletim sistemi, milyonlarca kullanıcıya ulaştı.
- Linux: 1991’de Linus Torvalds tarafından geliştirildi. Açık kaynak felsefesiyle özellikle sunucular ve meraklı kullanıcılar arasında popüler oldu.
- Mac OS: Apple’ın GUI tabanlı sistemi, bu dönemde popülerliğini artırdı.
5. Mobil Çağın Başlangıcı (2000’ler)
Teknolojinin mobil cihazlara yönelmesiyle yeni işletim sistemleri sahneye çıktı:
- iOS (2007): Apple’ın iPhone ile tanıttığı işletim sistemi, akıllı telefon devrimini başlattı.
- Android (2008): Google’ın Linux tabanlı açık kaynak işletim sistemi, kısa sürede mobil dünyada lider hale geldi.
6. Günümüz: Bulut Tabanlı Sistemler ve Yapay Zeka (2010 ve sonrası)
Bugün işletim sistemleri sadece cihazları değil, aynı zamanda çevrimiçi hizmetleri yönetiyor:
- Bulut Tabanlı İşletim Sistemleri: Google Chrome OS ve Microsoft Azure gibi platformlar, bulut teknolojileriyle çalışıyor.
- IoT (Nesnelerin İnterneti): Küçük cihazlar için hafif işletim sistemleri (ör. FreeRTOS) geliştirildi.
- Yapay Zeka ve Otomasyon: Günümüz işletim sistemleri, kullanıcı alışkanlıklarını öğrenerek daha akıllı hizmetler sunuyor.
Bir yanıt yazın